Amulet in de vorm van de hand van Fatima

Amuletsieraad in de vorm van een hand, het zg. handje van Fatima, versierd met een hagedis. De hagedis is net als het handje van Fatima bekend om zijn werking tegen het boze oog. Gedroogde hagedissen werden in Marokko vroeger vaak gebruikt bij magische praktijken. Het symbool van de hand is al sinds de oudheid bekend in Noord-Afrika en het Midden-Oosten (Suleman 2015: 173-174). Met de komst van de drie monotheïstische godsdiensten in het gebied werd het als symbool opgenomen in het jodendom, het christendom en de islam. De term 'handje van Fatima' is volgens verschillende auteurs van Europese oorsprong (Doutté 1909, Herber 1927). In Marokko wordt het symbool van de hand aangeduid met het woord 'khamsa' of 'khomasiyya', wat 'vijf' betekent. Het handje van Fatima is een veelgebruikt symbool in Marokko en heeft meerdere betekenissen, afhankelijk van de gebruiker. De voornaamste betekenis is die van kwaadwerend teken (amulet): de hand biedt bescherming tegen het kwaad en in het bijzonder tegen een fenomeen dat bekendstaat als het ‘boze oog’, ofwel de vernietigende kracht die uitgaat van de jaloerse blikken van andere mensen. Het geloof in het boze oog gaat uit van het principe dat jaloerse mensen, al dan niet bewust, met hun afgunst schade kunnen toebrengen. Zwangere vrouwen, aanstaande bruiden en kleine kinderen zijn het meest kwetsbaar voor het boze oog. Ook dierbare bezittingen als auto's, huizen, vee en huisdieren hebben bescherming nodig tegen het boze oog. Het handje van Fatima als afweermiddel tegen het boze oog gaat terug op het principe van de opgeheven hand waarmee kwaad teruggekaatst kan worden. Het symbool van de hand is terug te vinden in sieraden en als afbeelding op prenten en stickers en geschilderd op muren. Daarnaast kan aan het getal vijf een islamitische betekenis gegeven worden. Zo worden de vijf vingers van het handje van Fatima gezien als symbool van de vijf zuilen van islam of van de vijf dagelijkse gebeden. Sinds midden 20e eeuw zijn deze betekenissen een steeds grotere rol gaan spelen. In het Midden-Oosten bestaat nog een ander handsymbool; de panjeh ofwel de ‘hand van Abbas’, dat in een sjiietische context wordt gebruikt, bijvoorbeeld bij processies. Vervaardiging Het handje is in de juiste vorm geknipt. De florale motieven op het handje zijn gedreven of geciseleerd. De hagedis is gegoten en vastgesoldeerd. Amulet ornament in the form of a hand, the so-called hand of Fatima, decorated with a lizard. The lizard, just like the hand of Fatima, is known for its effect against the evil eye. Dried lizards were often used in Morocco for magical practices. \The symbol of the hand has been known in North Africa and the Middle East since ancient times (Suleman 2015: 173-174). With the advent of the three monotheistic religions in the area, it was incorporated as a symbol into Judaism, Christianity and Islam. The term 'hand of Fatima' is of European origin according to several authors (Doutté 1909, Herber 1927). In Morocco, the symbol of the hand is referred to by the word 'khamsa' or 'khomasiyya', which means 'five'. \The hand of Fatima is a common symbol in Morocco and has multiple meanings depending on the user. The main meaning is that of an evil sign (amulet): the hand offers protection against evil and in particular against a phenomenon known as the 'evil eye', or the destructive power emanating from the envious glances of other people. The belief in the evil eye is based on the principle that jealous people, whether consciously or not, can cause harm with their envy. Pregnant women, brides-to-be and small children are the most vulnerable to the evil eye. Also precious possessions such as cars, houses, cattle and pets need protection against the evil eye. The hand of Fatima as a defence against the evil eye goes back to the principle of the raised hand with which evil can be reflected. The symbol of the hand is found in jewelry and as an image on prints and stickers and painted on walls. \In addition, the number five can be given an Islamic meaning. The five fingers of Fatima's hand are seen as a symbol of the five pillars of Islam or of the five daily prayers. Since the mid-20th century, these meanings have come to play an increasingly important role.‖ In the Middle East, there is another hand symbol; the panjeh or the 'hand of Abbas', which is used in a Shiite context, for example at processions.‖ The hand is cut into the correct shape. The floral motifs on the hand are driven or chased. The lizard is cast and soldered in place.